Koniec ery szkodliwego gazu w rozdzielnicach. Co dalej z OZE?

Według Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA) globalne zapotrzebowanie na energię wzrośnie o 3,4% do 2026 r. Dla Europy oznacza to konieczność modernizacji sieci przesyłowych, rozwoju odnawialnych źródeł energii, zapewniania bezpieczeństwa jej dostaw oraz zmniejszania negatywnego wpływu na klimat. Istotną rolę w zmniejszaniu emisji, również tej związanej z obsługą odnawialnych źródeł energii, odegra zakaz stosowania gazów fluorowanych w rozdzielnicach.

Branża energetyczna w całej Europie stoi przed koniecznością realizacji unijnych celów i osiągnięcia zerowego poziomu emisji CO₂ do 2050 r. Wdrażane są coraz bardziej ambitne regulacje dotyczące systemu handlu emisjami, odnawialnych źródeł energii, emisyjności transportu czy inteligentnego zarządzania energią. Jak podaje firma konsultingowa McKinsey, może to spowodować wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną w krajach Europy do 2030 r., który może wahać się od 1% do 7% rocznie.

Porady eksperta
Fotowoltaika i magazyny energii. Jak dobrać kable?

Zakaz stosowania szkodliwego SF₆ coraz bliżej

Udział energii odnawialnej w krajowym miksie energetycznym w 2024 r. wyniósł 30%. OZE postrzegane są jako wzmocnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju oraz sposób na zmniejszanie emisji dwutlenku węgla. Jednak nadal, zarówno w farmach słonecznych, jak i wiatrowych stosowane są rozdzielnice średniego napięcia zawierające sześciofluorek siarki (SF₆). To syntetyczny i niezwykle silny gaz cieplarniany. Każdy jego kilogram odpowiada emisji ponad 25 tys. kg CO2. W ciągu całego okresu eksploatacji jednej rozdzielnicy (ok. 40-50 lat) zużywa się nawet 2,5 kg tego gazu.

– SF₆ był dotąd głównym środkiem izolacyjnym i łączeniowym w rozdzielnicach średniego napięcia. Jego wyeliminowanie z infrastruktury elektrycznej w farmach słonecznych czy wiatrowych ma szczególne znaczenie. Podstawową rolą OZE w miksie energetycznym jest zredukowanie wszystkich rodzajów emisji. Przejście na korzystanie z urządzeń, które nie zawierają SF₆, np. bazujących na technologii próżniowej, wiąże się z koniecznością nakładów inwestycyjnych. Warto jednak podkreślić, że koszty eksploatacyjne takich rozwiązań w porównaniu z tymi zawierającymi sześciofluorek siarki są znacznie niższe, ponieważ nie wymagają regularnej kontroli poziomu gazu w rozdzielnicy ani jego uzupełniania – mówi Mariusz Łoboda, Product Manager w firmie Eaton.

W ostatnich latach Unia Europejska debatowała nad wprowadzeniem przepisów, które ograniczą wpływ gazów fluorowanych na klimat. W konsekwencji na mocy rozporządzenia, które weszło w życie 11 marca 2024 r., nakazała wycofanie ich z europejskiego rynku. Państwa członkowskie mają coraz mniej czasu na implementację jego zapisów w przepisach krajowych. Od stycznia 2026 r. stosowanie SF₆ we wszystkich nowych rozdzielnicach średniego napięcia (≤24 kV) będzie zabronione. Analogiczne zakazy obejmą w kolejnych latach również rozdzielnice wyższych napięć – od 2030 r. do 52 kV włącznie oraz od 2032 r. powyżej 52 kV.

Bezpieczny przepływ energii w Europie

Aby sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu na energię konieczne jest rozwiązanie problemów związanych z przeciążeniem sieci, niestabilnością napięcia i starzejącą się infrastrukturą. Modernizacja sieci wymaga przede wszystkim ukierunkowanych inwestycji w rozwiązania wspierające integrację rozproszonych źródeł energii oraz systemy jej magazynowania, a także w zaawansowaną automatyzację obsługi systemu dystrybucyjno-przesyłowego.

Równolegle, wraz z postępującą cyfryzacją tej branży, istotne stają się także narzędzia pozwalające na przygotowanie symulacji i prognoz zapotrzebowania na energię oraz wdrażanie zaawansowanych systemów cyberbezpieczeństwa czy urządzeń IoT działających w ramach infrastruktury energetycznej.

– Dla bezpieczeństwa dostaw energii w Unii Europejskiej kluczowe znaczenie ma nie tylko modernizacja sieci w państwach członkowskich, ale także zapewnienie stabilnej współpracy między krajami. Przykładem tego jest niedawna synchronizacja sieci elektroenergetycznych Litwy, Łotwy i Estonii z systemem Europy kontynentalnej, która stanowi istotny krok w kierunku wzmacniania stabilności i niezależności energetycznej regionu. W obliczu rosnącego zapotrzebowania na energię, inwestycje w tworzenie inteligentnych sieci energetycznych, integrowanie odnawialnych źródeł oraz wzmacnianie cyberbezpieczeństwa systemów elektroenergetycznych będą miały kluczowe znaczenie zarówno na poziomie krajowym, jak i międzypaństwowym – wskazuje Mariusz Łoboda.

Zobacz: Trendy w elektryce i energetyce 2025. Co czeka instalatorów?

Branża energetyczna stoi przed koniecznością wdrażania nowych technologii i dostosowania się do coraz bardziej wymagających regulacji. Priorytetem na najbliższe lata będzie modernizacja sieci, rozwój odnawialnych źródeł oraz zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii. Unia Europejska stworzyła instrument finansowy o wartości 650 mld euro. W Polsce dostęp do tych środków zapewniają poszczególne inicjatywy w ramach Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Skuteczna realizacja tych działań przyczyni się nie tylko do spełnienia unijnych celów klimatycznych, lecz także do zwiększenia elastyczności systemu elektroenergetycznego w Europie.

RE na podstawie informacji Eaton