Małe instalacje OZE – produkcja, moc zainstalowana, rejestr wytwórców

Urząd Regulacji Energetyki opublikował doroczny raport dotyczący wytwarzania energii elektrycznej w małych instalacjach OZE. W 2022 r. w Polsce odnotowano rekordowy wzrost liczby wytwórców oraz instalacji, jednak na te wyniki miała wpływ zmiana definicji małych instalacji. Największą popularnością niezmiennie cieszy się fotowoltaika.

Rośnie ilość energii elektrycznej wytwarzanej w małych instalacjach odnawialnych źródeł energii. Największy wzrost liczby małych instalacji nastąpił w latach 2021‒2022, kiedy na 31 grudnia 2021 r. do rejestru wytwórców energii w małej instalacji (RMIOZE) prowadzonego przez Urząd Regulacji Energetyki wpisanych było 1292 wytwórców, a na 31 grudnia 2022 r. ‒ 2448. Nastąpił więc wzrost o prawie 90 proc. Główną przyczyną była przede wszystkim zmiana przepisów prawa dotycząca górnej granicy przedziału łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej instalacji OZE, podlegających wpisowi do RMIOZE (z 0,5 MW do 1 MW) skutkująca przejściem do RMIOZE ponad 3100 instalacji ujętych dotąd w koncesjach udzielonych przez URE.

Mała instalacja OZE oznacza instalację o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 50 kW i nie większej niż 1 MW, przyłączoną do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV albo o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu większej niż 150 kW i mniejszej niż 3 MW, w której łączna moc zainstalowana elektryczna jest większa niż 50 kW i nie większa niż 1 MW.

Małe instalacje OZE nadal korzystają z preferencji związanych z ułatwieniem formalności związanych z ich uruchomieniem, w szczególności związanych z brakiem konieczności uzyskania koncesji ‒ wymagany jest tylko wpis do RMIOZE. Instalacje takie korzystają ponadto z systemu świadectw pochodzenia bądź objęte są systemami wsparcia w postaci stałych taryf gwarantowanych (feed-in-tariff, FIT) lub systemem dopłat do ceny rynkowej (feed-in premium, FIP). Znaczna część z nich korzysta także z aukcyjnego systemu wsparcia.

Liczba i moc małych instalacji OZE

Według danych z rejestru RMIOZE na 31 grudnia 2022 r., wytwórcy produkowali energię w 4259 małych instalacjach OZE (jeden wytwórca może posiadać kilka instalacji). Wskazuje to na wzrost o 2327 instalacji względem 2021 r. (120 proc.). Łączna moc zainstalowana instalacji wpisanych na 31 grudnia 2022 r. do rejestru wytwórców energii w małej instalacji OZE wyniosła nieco ponad 3 GW (na koniec 2021 roku był to 1 GW).

Na koniec roku 2022 najwięcej pod względem liczby, bo aż 3056, było w naszym kraju małych instalacji wykorzystujących energię promieniowania słonecznego. Małe instalacje fotowoltaiczne posiadały również największą moc zainstalowaną elektryczną, która wyniosła prawie 2,5 GW.
Kolejne pod względem liczby instalacji (611) były elektrownie wiatrowe (o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej 0,4 GW), przewyższając zarówno ilością, jak i mocą zainstalowaną elektrownie wodne, stanowiące w poprzednich latach drugi najliczniejszy rodzaj małych instalacji OZE wpisanych do RMIOZE. Mimo, że nadal najrzadziej występowały małe instalacje produkujące energię z biomasy, to ich liczba wzrosła z trzech objętych wpisem do RMIOZE w roku 2021, do ośmiu pod koniec 2022 r.

Ilość wyprodukowanej energii

Wytwórcy w małych instalacjach OZE (2448 podmiotów) w minionym roku wyprodukowali ponad 6728 GWh energii, z czego sprzedawcom zobowiązanym sprzedali nieco ponad 42 proc. (ponad 2821 GWh), a sami zużyli lub sprzedali innym sprzedawcom blisko 58 proc. wyprodukowanej przez siebie energii.
Pokazuje to zupełnie odmienny kierunek w porównaniu z rokiem 2021, kiedy wytwórcy w małych instalacjach OZE (było ich 1292) wyprodukowali ponad 532 GWh energii elektrycznej, sprzedawcom zobowiązanym sprzedali nieco ponad 66 proc. tej energii (ponad 352 GWh), a sami zużyli lub sprzedali innym sprzedawcom blisko 34 proc. wyprodukowanej przez siebie energii. Należy jednak przypomnieć, że duży wpływ na wielkości danych prezentowanych za rok 2022 ma migracja do RMIOZE podmiotów koncesjonowanych o mocy zainstalowanej od 0,5 MW do 1 MW. Nie można również wykluczyć, że zmiana trendu sprzedaży wynika z aktualnej sytuacji kontraktowej na rynku energii elektrycznej, tj. bardziej atrakcyjnej ceny energii elektrycznej oferowanej przez sprzedawców innych niż sprzedawcy zobowiązani.

W 2022 roku małe instalacje OZE wyprodukowały łącznie 6,7 TWh energii. Najwięcej energii ‒ ponad 4,6 TWh ‒ powstało w małych elektrowniach fotowoltaicznych, co wielokrotnie przewyższa całą ilość energii wytworzonej przez wszystkie instalacje funkcjonujące w ramach wpisu do RMIOZE w latach poprzednich, a jednocześnie stanowi prawie 69 proc. całej energii wyprodukowanej w 2022 r. przez małe instalacje OZE.

Na miejscu drugim pod względem ilości wytworzonej energii elektrycznej znalazły się instalacje biogazowe, które w roku 2022 wytworzyły łącznie prawie 1,4 TWh energii, co stanowi około 20 proc. generacji z małych instalacji OZE ogółem. Instalacje wykorzystujące hydroenergię oraz wiatr odnotowały w roku 2022 niewielką skalę produkcji ‒ w przypadku instalacji wiatrowych – było to niewiele ponad 6 proc. ogólnej ilości wytworzonej przez małe instalacje OZE, a w instalacjach wykorzystujących hydroenergię ‒ zaledwie ok. 4 proc. Zgodnie z przekazanymi w sprawozdaniach informacjami wytwórców w małych instalacjach OZE wykorzystujących biomasę, w roku 2022 w instalacjach takich wytworzono 0,007 TWh energii elektrycznej, co stanowi marginalną część (0,11 proc.) całej produkcji małych instalacji OZE.

Analizując powyższe należy stwierdzić, że tak duża generacja energii z małych instalacji OZE nie jest wyłącznie wynikiem powstania nowych mocy wytwórczych, ale w głównej mierze migracyjnym przeniesieniem do RMIOZE instalacji działających wcześniej na podstawie koncesji udzielonej przez URE. Analiza faktycznego wzrostu nowo powstających inwestycji możliwa będzie dopiero w kolejnych latach, zakładając, że przedział mocy zainstalowanej małych instalacji kwalifikujący je do wpisu do RMIOZE nie będzie się zmieniał.

Sprzedaż wytworzonej energii

Najwięcej energii ogółem w 2022 r. wytworzyli i sprzedali wytwórcy z instalacji fotowoltaicznych (wytworzono ponad 4,6 TWh) i oni również sprzedali najwięcej energii sprzedawcy zobowiązanemu (blisko 73 proc.). Patrząc natomiast na procentowy udział energii sprzedanej sprzedawcy zobowiązanemu z całości wytworzonej energii, na pierwszym miejscu są instalacje wiatrowe, które sprzedały sprzedawcy zobowiązanemu prawie całą wytworzoną energię (96 proc.) oraz elektrownie wykorzystujące hydroenergię (78 proc.).

Najmniej energii elektrycznej wytworzonej i sprzedanej do sprzedawcy zobowiązanego pochodzi z elektrowni biomasowych, ale jak już wspominano, ich liczba na tle wszystkich rodzajów małych instalacji OZE jest znikoma (8 instalacji biomasowych z 4259 wszystkich znajdujących się w RMIOZE).

Wytwórcy energii elektrycznej

Na koniec 2016 roku wytwórców w małych instalacjach OZE było 428. Po siedmiu latach ich liczba wzrosła blisko sześciokrotnie i na koniec 2022 roku wyniosła 2448. Największy wzrost zanotowano w latach 2021‒2022: na koniec 2021 r. do RMIOZE wpisanych było 1292 wytwórców, natomiast rok później, 31 grudnia 2022 r. – już 2448 wytwórców. Nastąpił więc wzrost o prawie 90 proc. Główną przyczyną tak dużego wzrostu były przede wszystkim zmiany przepisów prawa dotyczące górnej granicy przedziału łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej instalacji OZE podlegających wpisowi do rejestru wytwórców energii małej instalacji OZE.

Zobacz także: Wykaz wytwórców energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w małej instalacji

RE na podstawie danych URE

Zamów prenumeratę Rynku Elektrycznego Przejdź do formularza